روزه به عنوان یکی از واجبات الهی و عبادات مهم که خدای متعال نتیجه آن را تقوا و پرهیزکاری معرفی می‌کند، عبادتی است که انسان را با سختی‌هایی که ممکن است در حالت عادی از آن دور و به آن توجهی نداشته باشد، آشنا می‌کند و تمرین سختی‌ها و کمبودهاست و تمرین قدر عافیت را دانستن و به یاد محرومان و گرسنگان افتادن است.
تابناک رضوی: امام رضا(ع) در فلسفه و دلایل وجوب روزه مىفرمایند:«انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش…»
وقتى از حضرت درباره فلسفه روزه مىپرسند، مىفرمایند: همانا (مردم) مامور به روزه شدند تا بشناسند درد و ناگواری‌هاى گرسنگى و تشنگى را و آنگاه استدلال کنند بر سختی‌هاى گرسنگى و تشنگى و فقر آخرت (که پیامبر صلى الله علیه و آله در خطبه شعبانیه مىفرمودند: «و اذکروا بجوعکم و عطشکم جوع یوم القیمه و عطشه»
یاد آورید از گرسنگى و تشنگى روزه‌داری‌تان گرسنگی‌ها و تشنگی‌هاى روز قیامت را»، که این یادآورى انسان را به فکر تدارک قیامت مىاندازد تا سعى کند، جد و جهد بیشترى در جهت کسب رضاى خداوند و کمک به مخلوقان ضعیفش داشته باشد و آنان را از امکانات مادى و غیرمادى خویش بهرهمند سازد.)
آنگاه امام(ع) خصوصیات روزه‌دار واقعی را این چنین توصیف مىفرمایند: و هر آینه روزه‌دار باید (به پیشگاه خداوند) بندهاى خاشع و ذلیل و داراى استکانت و وقار باشد و خود و عمل خویش را ماجور و مثاب دانسته و بداند که اعمال و زحماتش به حساب مىآید [و نادیده گرفته نمىشود] و در همه حال به آنچه انجام مىدهد از عبادات عارف باشد و بر آنچه که از گرسنگى و تشنگى به او مىرسد صبر کند؛ در آن هنگام با امساک از شهوات (و پیروى نکردن از نفس اماره) مستوجب ثواب فراوانى مىشود و خداوند اجر و ثواب عبادت روزهداریاش را به او مرحمت خواهد فرمود و این اوصاف حمیده (که براى صائم ذکر شد) واعظ خوبى براى روزه‌داران در دنیا خواهد شد (که آثار وضعى این اوصاف کاملا در چهره و اعمال و رفتار آنان مشهود خواهد شد) و رائض و راغب است بر روزه‌داران بر ادای آنچه مکلف به آن هستند و راهنماى خوبى براى آنان است در عالم عقبى و آنان باید بشناسند شدت و اهمیت مشکلات فقرا و بیچارگان را تا رحمت آورند بر فقرا و مساکین در دنیا. سپس ادا کنند حقوق آنان را که خداوند در اموالشان مقرر فرموده است؛ یعنى این‌طور نباشد که خود خوب بخورند و بپوشند و دیگران گرسنه باشند.
