بررسی تبعات روحی و روانی زمین لرزه های اخیر
کاملا اتفاقی،مطابق شایعات، نخستین دقایق 17 اردیبهشت زلزله 4.8 ریشتری شهر چیتاب و به تبع آن یاسوج و سی سخت و حومه را لرزاند. با اینکه این زلزله هیچ خسارت جانی نداشت اما در عوض پر بود از خسارتهای روانی.
کد خبر: ۶۰۲۸۹۸
تاریخ انتشار: ۲۰ ارديبهشت ۱۳۹۷ - ۱۸:۴۶ 10 May 2018
بررسی تبعات روحی و روانی زمین لرزه های اخیر

شبح زلزله در شهر

فاطمه رشیدی -صبح 12 اردیبهشت کسی فکرش را هم نمی کرد زلزله بیاید. اما زلزله آمد بی هیچ اخطار و هشدار قبلی و هراس و وحشتی در دل مردم استان کهگیلویه وبویراحمد  و به خصوص شهرستانهای بویراحمد و دنا انداخت که از ترسش حتی شب هم به خانه ها نرفتند. اما پس  از آن فضای مجازی از خبر و شایعه پر شد.آنقدر حجمشان زیاد شد که تمیز دادن اصل و بدل این خبرها از هم دشوار شد. مطالبی در فضای مجازی دست به دست می شد و به نقل از دانشمندانی بی نام ونشان خبر از زلزله قریب الوقوع بزرگتر می دادند. گاهی ساعت هم برای زلزله  بیان می شد. آنقدر موضوع قوت گرفت که حتی معاون عمرانی استاندار را به صداوسیما کشاند تا به مردم بگوید کسی نمی تواند ساعت و زمان دقیق زلزله را مشخص کند و از آنجایی که استان زلزله بالاتر از 5 ریشتر را تجربه کرده پس رعایت احتیاط شرط عقل است. اما کاملا اتفاقی،مطابق شایعات، نخستین دقایق 17 اردیبهشت زلزله 4.8 ریشتری شهر چیتاب و به تبع آن یاسوج و سی سخت و حومه را لرزاند. با اینکه این زلزله هیچ خسارت جانی نداشت اما در عوض پر بود از خسارتهای روانی. در همین زمان شایعه شد آتشفشان کوه دنا قرار است فوران کند و بعد هم خبر رسید که چشمه ها داغ شده اند و عده ای گفتند که با چشمانشان دیده اند بخار و گاز از چشمه میشی بیرون می زند.بعد هم نوبت به چشمه  ده برآفتاب رسید. خلاصه اینکه تا ظهر حجمی از پیامهای عجیب و غریب منتشر شد . شایعات کم کم شکل دروغهای شاخدار هم به خود گرفتند مثلا گروه هایی گفتند این زلزله ها نتیجه آزمایشهای موشکی است. که البته برخی از آنها مثل بخارهای چشمه میشی با حضور کارشناسان تکذیب شد و برخی هم  نه. در این میان گروهی هم فرصت را غنیمت شمرده تا معاون عمرانی استاندار را به خاطر صحبتهای کارشناسی اش متهم کنند و بی اشاره به اصل موضوع  که همان زلزله و خاصیت غیرمترقبه و غیر قابل پیشبینی بودنش است، همه چیز را گردن او بیندازند. اما  حالا نزدیک 10 ساعت گذشته و کمی آن هیجان اولیه فروکش کرده و و فضا به سمت منطقی شدن پیش می رود و بسیاری  می گویند " دیگر نمی دانیم چه خبری راست و چه خبری دروغ است"و حالا زمان آن رسیده بررسی کنیم چرا در یک زمان کم این چنین شایعات  فضای مجازی را گرفته اند و آیا به راستی می توان شایعه را از واقعیت و خبر جدا کرد؟
 
شبح زلزله در شهر


چرا شایعه به سرعت منتشر شد؟

کارشناس ارشد ارتباطات می گوید: اینکه در زمان کم یک شایعه منتشر می شود جز خواص شایعه است.شایعه قدرت تفکر را فرد می گیرد به عبارتی به جای فرد فکر می کند بعد هم فرد همانی را تکرار می کند که شنیده است و حذف همین عامل تفکر  باعث می شود سرعت انتشارش بالا برود.شیما شریفی می گوید: شایعه ممکن است صد درصد بدون مبنا ، پایه و اساس باشد  گاهی هم دارای رگه های از حقیقت و بدیهیات  است  یعنی تلفیقی از دروغ و واقعیت است.تا باور پذیری آن بیشتر شود به طور کلی به گونه ای ایجاد می شود که مخاطب آن را باور کند.وی گریزی به زلزله استان  می زند و اضافه می کند :هنوز دانشمندان و علم نتوانسته  زمان وقوع زلزله را پیش بینی کند.اما آنچه مسلم است پس از هر زلزله بالاتر از 5 ریشتر امکان وقوع پس لرزه وجود دارد واین احتمال بیش از 90 درصد است.حالا می بینیم برخی افراد به هر دلیلی  با استفاده از این نکته علمی سعی می کنند جامعه را دوباره به هیجان آورند.و البته  بعد از زلزله 5 ریشتری باور پذیری احتمال وقوع زلزله خیلی زیاد است.

چرا مردم شایعات را جدی گرفتند؟

اما ممکن است این سوال پیش بیاید آیا شایعات زلزله را در شهر یاسوج و تهران به یک اندازه  مردم می پذرند؟ کما اینکه در همین شایعات اخیر هشدار درباره زلزله هم به مردم تهران و هم به مردم یاسوج داده شد اما تهرانیها بر خلاف یاسوجیها خیلی آن را جدی نگرفتند.که این کارشناس در توضیح این موضوع می گوید: زمان و مکان در شایعه اهمیت  بالایی دارد . بالاترین تاثیر شایعه در لحظه اوج احساست مردم است مشروط به آنکه منافع معنوی یا فیزیکی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. در این موضوع مردم یاسوج 5 روز قبل زلزله نسبتا بزرگی را تجربه کرده بودند و هنوز هم به لحاظ هیجانی درگیر آن بودند پس طبیعی است که این شایعه برایشان جدی تر باشد.شریفی اضافه می کند: شایعه  ممکن است آرام یا توفانی و یا مبتنی بر آرزوها باشد اما  توجه به آن موقتی است .یعنی وقتی زمینه آن در افکار عمومی فراهم باشد خود را نشان می دهد و بعد هم تمام می شود. ممکن است بعدا دوباره خود را نشان دهد. این مورد هم توفانی بود. ترس و دلهره در دل مردم ایجاد کرد.
 
شبح زلزله در شهر
 

به گفته وی  شایعات زمانی رواج  پیدا می کنند که حوادث مربوط به آن در زندگی افراد حائز اهمیت باشد و در عین حال درباره آن اطلاعات صریحی نباشد و یا اطلاعاتش مبهم باشدو در شرایطی ایجاد می شود که که فشار روحی و سردرگمی در جامعه بالاست. که زلزله این ویژگی را دارد یعنی هیچ کس نمی تواند به طور قاطع وقوع آن را رد یا تایید کند. همه چیز درباره علل وقوع آن مبهم است پس می تواند موضوع جالبی برای خلق شایعات باشد.

روشنفکران هم آن را باور کردند

یکی از نکات حائز اهمیت درباره شایعات مربوط به زلزله این است که حتی نخبگان و روشنفکران نیز درگیر آن شدند چنانچه مشاهده شد بسیاری از شایعات توسط همین افرد در گروه هاو فضاهای مجازی منتشر شد که شریفی  با بیان اینکه این موضوع عجیبی نیست یادآوری می کند شایعه از طریق تکرار در میان مردم  در سطح وسیعی گسترش می یابد تا نیازهای هیجانی آنها را برآورده کندو این تکرار بدان معناست که نفرت، ترس یا امید در میان مردم زیاد شده است.ممکن است حتی مردمی که به شایعه اعتقاد ندارند هم آن را تکرار کنند زیرا به این وسیله امکانی برای بروز هیجانهایشان  پیدا می کنند.وی ادامه می دهد نباید فراموش کرد اینکه چه کسانی  و به نقل از چه افرادی یک شایعه را منتشر کنند هم موضوع مهمی است که در موضوع زلزله اخیر وقتی نخبگان شایعه را تکرار کردند پس میزان دربرگیری و باورپذیری آن هم بیشتر شد.اگرچه  این پذیرش الزاما به معنای اینکه همه با استدلال موضوع را پذیرفته اند نیست.
 
شبح زلزله در شهر
 

چطور می توان جلوی شایعه را گرفت

در نهایت این کارشناس یادآوری می کند شایعه در فقدان اطلاع رسانی  یا حضور منابع موثق منتشر می شود و در نتیجه بهترین راه برای رویارویی با آن ابهام زدایی و شفاف سازی است. و مسئولان می توانند در چنین مواقعی به سرعت  با مجاری رسانه ای رسمی  ارتباط برقرار کنند و پیش از آنکه جامعه تحت تاثیر موضوع قرار بگیرد اطلاعات مورد نیازش را در اختیارش بگذارد.وی تاکید می کند : برای ابهام زدایی و اطلاع رسانی باید مجاری انتشار شایعه را شناخت و از طریق همان مجاری و البته رسانه ملی اقدام کرد.وی فیلترینگ تلگرام را هم یکی از مشکلات می داند و می گوید در یک سال گذشته مردم تقریبا به خبرخوانی در تلگرام عادت کردند اما همزمان با زلزله ، تلگرام هم فیلتر شد . مردم از خانه ها بیرون آمدند در نتیجه صداو سیما به عنوان منبع اطلاع رسانی هم حذف شد . مردم هنوز هم فرصت اینکه رسانه ای جایگزین تلگرام کنند را نیافته اند رسانه ها نیز در اطلاع رسانی در فضای مجازی میان انبوه پیام رسانها سرگردان هستند و همه اینها دست به دست هم داد که در فقدان اطلاع رسانی شایعات فضای جامعه را بگیرد.وی اشاره ای به حضور معاون عمرانی استاندار در برنامه زنده تلویزیون می کند و می گوید: کاملا اتفاقی وقوع یک زلزله با نشر یک شایعه همزمان می شود و افرادی این را دستاویزی برای  حمله به این معاون می کنند در حالی که  صدا و سیما به راحتی می تواندبا دعوت از کارشناسان و افراد متخصص  در موضوع زلزله  این جوسازیها و عملیات روانی را خنثی کند.
اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
بهار
|
Germany
|
۲۰:۳۱ - ۱۳۹۷/۰۷/۱۳
واای خیلی ... هستند این یاسوجی ها والا من که تهرانم اگه بهم بگن امشب یه زلزله 8ریشتری بیاد باور نمیکنم واقعا ..... این یاسوجی ها حالا خوبه ما تهرانی ها عقل داریم .....
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار