تابناک کهگیلویه و بویراحمد ،فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد، گفت: عفونت ادراری نتیجه تهاجم عوامل میکروبی به دستگاه ادراری است در حالی که به طور طبیعی در دستگاه ادراری میکروب بیماری زایی وجود ندارد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی استان؛ دکتر محمدرضا ربانی عفونت ادراری را پاسخ آماسی (آماده) دستگاه ادرار به عوامل میکروبی مهاجم عنوان کرد و افزود: در شرایطی که خاصیت بیماری زایی میکروب افزایش یابد و یا وضعیت سیستم دفاع و ایمنی فرد دستخوش تغییر گردد، ممکن است عفونت ادراری ایجاد شود.
وی ادامه داد: هر چه میکروب دارای وضعیت تهاجم بیشتر و سیستم ایمنی فرد ضعیف تر باشد ممکن است اثرات منفی که بر روی بیمار می گذارد به تناسب بیشتر باشد.
دسته بندی عفونت دستگاه ادراری
وی ابراز داشت: عفونت های ادراری را به لحاظ آناتومی (اعضا) به دو دسته عفونت دستگاه ادراری فوقانی (کلیه و حالب) و عفونت دستگاه ادراری تحتانی( مثانه، پیشابراه و گاها پروستات) تقسیم می کنیم که علائم عفونت ادراری بسته به اینکه کدام یک از این دو قسمت را درگیر کرده باشد، بروز می کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان با بیان اینکه دستگاه ادراری تحتانی بیشتر درگیر عفونت است، گفت: در افراد مبتلا به عفونت ادراری تحتانی، علائم خفیف تر و به صورت سوزش و یا با تکرر ادرار همراه است، در حالی که این افراد برای دفع ادرار خود حالت اورژانسی داشته و اگر فرایند دفع محقق نشد، دچار بی اختیاری می شوند.
وی اضافه کرد: معمولا در دستگاه ادراری تحتانی وقتی فرد دچار عفونت می شود علائم سیستمیک، عمومی و تب ندارد که این رفتار خود به وضعیت سیستم ایمنی بدن و قدرت میکروب بستگی دارد بگونه ای که در برخی موارد میکروب های زیادی در سیستم اد راری فرد وجود دارد اما فرد هیچگونه علائمی ندارد.
دکتر ربانی ادامه داد: در عفونت های دستگاه ادراری فوقانی معمولا علائم به صورت شدیدتری بروز و در بیشتر مواقع بیمار با بد حالی، تب و لرز، درد پهلو، سوزش و تکرر ادرار به پزشک مراجعه می کند.
عفونت ادراری در زنان شایعتر است
وی با اشاره به اینکه از نظر طبیعی معمولا میکروب ها از طریق دستگاه گوارش به دستگاه ادراری منتقل می شوند، ابراز داشت: به دلیل نزدیک بودن مجرای ادراری خانم ها به دستگاه گوارش، این بیماری در زنان شایعتر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان اظهار داشت: در افرادی که دچار اختلالاتی مانند تنگی مادرزادی، انسداد سنگ و یا اشکالات ثانویه در دستگاه ادراری خود هستند، احتمال ابتلا به عفونت ادراری نیز بیشتر است.
وی اضافه کرد: کودکان زیر 5 سال، زنان باردار، افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای مانند دیابت، افراد مبتلا به ضعف ایمنی و افرادی که از دارو های ضعیف کننده این سیستم استفاده می کنند مستعد ابتلا به عفونت های ادراری هستند.
در مردان جوان زمینه ای برای ابتلا به عفونت وجود ندارد
فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی استان با عنوان این مطلب که در مردان جوان به طور معمول زمینه ای برای ابتلا به عفونت ادراری وجود ندارد، اظهار داشت: مردان در شرایطی که یک اختلال تشریحی در دستگاه ادراری خود داشته و یا دارای روابط جنسی کنترل نشده باشند به عفونت ادراری مبتلا می شوند.
وی تصریح نمود: در مردان مسن مبتلا به پروستات به علت باقی ماندن ادرار در دستگاه ادراری آنها و در زنان مسن به علت کاهش استروژن، دستگاه ادراری و تناسلی آنها دستخوش تغییر شده و زمینه بروز عفونت ادراری در آنها ایجاد می شود که این افراد نیازمند مراقبت و حتی درمان مناسب نیز هستند.
دکتر ربانی افزود: افراد به خصوص پسر بچه هایی که یکبار و دختر بچه هایی که دوبار به عفونت ادراری مبتلا می شوند، باید از نظر اختلالات مادرزادی تحت بررسی قرار بگیرند.
رفلکس ادراری چیست؟
وی یکی از عوامل زمینه ساز در بروز عفونت های ادراری را برگشت یا رفلکس ادرار دانست و ادامه داد: در حالت طبیعی مسیر ادرار فقط از کلیه به سمت مثانه است اما در برخی موارد در دریچه فیزیولوژیک منطقه اتصال حالب به مثانه اختلال ایجاد شده و ادرار از مثانه به کلیه باز میگردد که این اختلال عمدتا مادرزادی بوده اما علل ثانویه ای نیز در این فرایند نقش دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان اضافه کرد: در این شرایط کودکانی که به پزشک مراجعه می کنند ابتدا مورد عکسبرداری (عکس رادیولژی حین ادرار) قرار می گیرند تا درجه و میزان برگشت ادرار مشخص شود.
وی اذعان داشت: کودکانی که دارای درجه بازگشت ادراری 1، 2 و 3 هستند تحت درمان دارویی و کودکان دارای درجه بازگشت 4 و 5 گاها تحت عمل جراحی قرار می گیرند.
فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری دانشگاه علوم پزشکی استان خاطر نشان کرد: برای درمان بازگشت ادرار در کودکان شرایط خاصی وجود دارد.
دکتر ربانی گفت: درمان این بیماری بگونه ای است که اگر وضعیت سیستم ادراری فرد رو به بد شدن باشد( تشخیص از طریق اسکن هسته) یا اگر فرد حین تجویز داروهای پیشگیری کننده عفونت ادراری مجددا دچار عفونت تب دار شود و سن کودک از حد گذشته باشد مانند دخترانی که به سن بلوغ رسیده اند و شانس درمان خود به خود بازگشت ادراری وجود ندارد، باید تحت عمل جراحی قرار بگیرند.
وی خاطر نشان کرد: برای افرادی که دچار عقب ماندگی ذهنی هستند و نمی توانند علائم خود را بروز دهند و یا افرادی که به پزشک دسترسی ندارند ممکن است تصمیمی سریع تر مبنی بر عمل جراحی آنها گرفته شود.
وی ادامه داد: به هر حال کودکانی که دچار اختلال بازگشت ادراری هستند باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند و در صورت عدم پاسخ داروها به بیماری با عمل جراحی درمان شوند.
نوعی عفونت ادراری که با درصد مرگ و میر بیشتری مواجه است
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان تصریح کرد: عفونت های ادراری قسمت فوقانی کلیه معمولا با درگیری ها و مرگ و میر بیشتری مواجه هستند بگونه ای که عدم درمان به موقع آن سبب ایجاد آبسه کلیه، آبسه اطرف کلیه و خلط صفرا می شود.
وی ادامه داد: چنانچه عفونت قسمت فوقانی دستگاه ادراری شدت یابد، منجر به ایجاد عفونت خون می شود که این یک عامل خطر ناک بوده و احتمال مرگ و میر بسیار بالایی را به دنبال دارد.
دکتر ربانی بیماران مبتلا به عفونت ادراری ناحیه فوقانی را به دو دسته تقسیم کرد و یادآور شد: دسته اول بیمارانی هستند که در محیط خانه به عفونت ادراری مبتلا شده اند و معمولا میکروب های این دسته قوی نیستند و با درمان دارویی مناسب از بین می روند و دسته دوم بیمارانی هستند که در بیمارستان ها به میکروب هایی مقاوم به درمان مبتلا شده اند.
وی ادامه داد: به همین علت است که علی رغم میل بیماران، پزشکان تلاش می کنند تا بیمار هر چه سریعتر از بیمارستان ترخیص شود زیرا آلودگی این میکروب ها در بیمارستان بیشتر، در برابر درمان مقاومتر و در نهایت عوارض بیشتری را منجر می شوند.
توصیه های بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت های ادراری
فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری دانشگاه علوم پزشکی استان گفت: افراد پس از اجابت مزاج بهتر است برای طهارت گرفتن از جلو به پشت اقدام نمایند نه از پشت به جلو زیرا طهارت از پشت به جلو سبب انتقال آلودگی ها از دستگاه گوارش به دستگاه ادراری می شود.
دکتر ربانی در پایان خاطر نشان کرد: تسریع در دفع ادرار، از بین بردن عوامل مستعد کننده عفونت و نیز مصرف مکرر آب جهت کمک به دفع میکروب ها از بدن و جلوگیری از رشد آنها در پیشگیری و درمان عفونت های ادراری بسیار موثر است.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی استان؛ دکتر محمدرضا ربانی عفونت ادراری را پاسخ آماسی (آماده) دستگاه ادرار به عوامل میکروبی مهاجم عنوان کرد و افزود: در شرایطی که خاصیت بیماری زایی میکروب افزایش یابد و یا وضعیت سیستم دفاع و ایمنی فرد دستخوش تغییر گردد، ممکن است عفونت ادراری ایجاد شود.
وی ادامه داد: هر چه میکروب دارای وضعیت تهاجم بیشتر و سیستم ایمنی فرد ضعیف تر باشد ممکن است اثرات منفی که بر روی بیمار می گذارد به تناسب بیشتر باشد.
دسته بندی عفونت دستگاه ادراری
وی ابراز داشت: عفونت های ادراری را به لحاظ آناتومی (اعضا) به دو دسته عفونت دستگاه ادراری فوقانی (کلیه و حالب) و عفونت دستگاه ادراری تحتانی( مثانه، پیشابراه و گاها پروستات) تقسیم می کنیم که علائم عفونت ادراری بسته به اینکه کدام یک از این دو قسمت را درگیر کرده باشد، بروز می کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان با بیان اینکه دستگاه ادراری تحتانی بیشتر درگیر عفونت است، گفت: در افراد مبتلا به عفونت ادراری تحتانی، علائم خفیف تر و به صورت سوزش و یا با تکرر ادرار همراه است، در حالی که این افراد برای دفع ادرار خود حالت اورژانسی داشته و اگر فرایند دفع محقق نشد، دچار بی اختیاری می شوند.
وی اضافه کرد: معمولا در دستگاه ادراری تحتانی وقتی فرد دچار عفونت می شود علائم سیستمیک، عمومی و تب ندارد که این رفتار خود به وضعیت سیستم ایمنی بدن و قدرت میکروب بستگی دارد بگونه ای که در برخی موارد میکروب های زیادی در سیستم اد راری فرد وجود دارد اما فرد هیچگونه علائمی ندارد.
دکتر ربانی ادامه داد: در عفونت های دستگاه ادراری فوقانی معمولا علائم به صورت شدیدتری بروز و در بیشتر مواقع بیمار با بد حالی، تب و لرز، درد پهلو، سوزش و تکرر ادرار به پزشک مراجعه می کند.
عفونت ادراری در زنان شایعتر است
وی با اشاره به اینکه از نظر طبیعی معمولا میکروب ها از طریق دستگاه گوارش به دستگاه ادراری منتقل می شوند، ابراز داشت: به دلیل نزدیک بودن مجرای ادراری خانم ها به دستگاه گوارش، این بیماری در زنان شایعتر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان اظهار داشت: در افرادی که دچار اختلالاتی مانند تنگی مادرزادی، انسداد سنگ و یا اشکالات ثانویه در دستگاه ادراری خود هستند، احتمال ابتلا به عفونت ادراری نیز بیشتر است.
وی اضافه کرد: کودکان زیر 5 سال، زنان باردار، افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای مانند دیابت، افراد مبتلا به ضعف ایمنی و افرادی که از دارو های ضعیف کننده این سیستم استفاده می کنند مستعد ابتلا به عفونت های ادراری هستند.
در مردان جوان زمینه ای برای ابتلا به عفونت وجود ندارد
فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی استان با عنوان این مطلب که در مردان جوان به طور معمول زمینه ای برای ابتلا به عفونت ادراری وجود ندارد، اظهار داشت: مردان در شرایطی که یک اختلال تشریحی در دستگاه ادراری خود داشته و یا دارای روابط جنسی کنترل نشده باشند به عفونت ادراری مبتلا می شوند.
وی تصریح نمود: در مردان مسن مبتلا به پروستات به علت باقی ماندن ادرار در دستگاه ادراری آنها و در زنان مسن به علت کاهش استروژن، دستگاه ادراری و تناسلی آنها دستخوش تغییر شده و زمینه بروز عفونت ادراری در آنها ایجاد می شود که این افراد نیازمند مراقبت و حتی درمان مناسب نیز هستند.
دکتر ربانی افزود: افراد به خصوص پسر بچه هایی که یکبار و دختر بچه هایی که دوبار به عفونت ادراری مبتلا می شوند، باید از نظر اختلالات مادرزادی تحت بررسی قرار بگیرند.
رفلکس ادراری چیست؟
وی یکی از عوامل زمینه ساز در بروز عفونت های ادراری را برگشت یا رفلکس ادرار دانست و ادامه داد: در حالت طبیعی مسیر ادرار فقط از کلیه به سمت مثانه است اما در برخی موارد در دریچه فیزیولوژیک منطقه اتصال حالب به مثانه اختلال ایجاد شده و ادرار از مثانه به کلیه باز میگردد که این اختلال عمدتا مادرزادی بوده اما علل ثانویه ای نیز در این فرایند نقش دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان اضافه کرد: در این شرایط کودکانی که به پزشک مراجعه می کنند ابتدا مورد عکسبرداری (عکس رادیولژی حین ادرار) قرار می گیرند تا درجه و میزان برگشت ادرار مشخص شود.
وی اذعان داشت: کودکانی که دارای درجه بازگشت ادراری 1، 2 و 3 هستند تحت درمان دارویی و کودکان دارای درجه بازگشت 4 و 5 گاها تحت عمل جراحی قرار می گیرند.
فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری دانشگاه علوم پزشکی استان خاطر نشان کرد: برای درمان بازگشت ادرار در کودکان شرایط خاصی وجود دارد.
دکتر ربانی گفت: درمان این بیماری بگونه ای است که اگر وضعیت سیستم ادراری فرد رو به بد شدن باشد( تشخیص از طریق اسکن هسته) یا اگر فرد حین تجویز داروهای پیشگیری کننده عفونت ادراری مجددا دچار عفونت تب دار شود و سن کودک از حد گذشته باشد مانند دخترانی که به سن بلوغ رسیده اند و شانس درمان خود به خود بازگشت ادراری وجود ندارد، باید تحت عمل جراحی قرار بگیرند.
وی خاطر نشان کرد: برای افرادی که دچار عقب ماندگی ذهنی هستند و نمی توانند علائم خود را بروز دهند و یا افرادی که به پزشک دسترسی ندارند ممکن است تصمیمی سریع تر مبنی بر عمل جراحی آنها گرفته شود.
وی ادامه داد: به هر حال کودکانی که دچار اختلال بازگشت ادراری هستند باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند و در صورت عدم پاسخ داروها به بیماری با عمل جراحی درمان شوند.
نوعی عفونت ادراری که با درصد مرگ و میر بیشتری مواجه است
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان تصریح کرد: عفونت های ادراری قسمت فوقانی کلیه معمولا با درگیری ها و مرگ و میر بیشتری مواجه هستند بگونه ای که عدم درمان به موقع آن سبب ایجاد آبسه کلیه، آبسه اطرف کلیه و خلط صفرا می شود.
وی ادامه داد: چنانچه عفونت قسمت فوقانی دستگاه ادراری شدت یابد، منجر به ایجاد عفونت خون می شود که این یک عامل خطر ناک بوده و احتمال مرگ و میر بسیار بالایی را به دنبال دارد.
دکتر ربانی بیماران مبتلا به عفونت ادراری ناحیه فوقانی را به دو دسته تقسیم کرد و یادآور شد: دسته اول بیمارانی هستند که در محیط خانه به عفونت ادراری مبتلا شده اند و معمولا میکروب های این دسته قوی نیستند و با درمان دارویی مناسب از بین می روند و دسته دوم بیمارانی هستند که در بیمارستان ها به میکروب هایی مقاوم به درمان مبتلا شده اند.
وی ادامه داد: به همین علت است که علی رغم میل بیماران، پزشکان تلاش می کنند تا بیمار هر چه سریعتر از بیمارستان ترخیص شود زیرا آلودگی این میکروب ها در بیمارستان بیشتر، در برابر درمان مقاومتر و در نهایت عوارض بیشتری را منجر می شوند.
توصیه های بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت های ادراری
فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری دانشگاه علوم پزشکی استان گفت: افراد پس از اجابت مزاج بهتر است برای طهارت گرفتن از جلو به پشت اقدام نمایند نه از پشت به جلو زیرا طهارت از پشت به جلو سبب انتقال آلودگی ها از دستگاه گوارش به دستگاه ادراری می شود.
دکتر ربانی در پایان خاطر نشان کرد: تسریع در دفع ادرار، از بین بردن عوامل مستعد کننده عفونت و نیز مصرف مکرر آب جهت کمک به دفع میکروب ها از بدن و جلوگیری از رشد آنها در پیشگیری و درمان عفونت های ادراری بسیار موثر است.
