کهگیلویه و بویراحمد امسال یکی از سه استان اول کشور در میزان بارندگی بوده که در یک روند طبیعی این میزان بارندگی باید نوید بخش تابستانی دل انگیز در سرزمین آب و آبشارها باشد در حالی که اینچنین نیست و سال هاست برخی نقاط این دیار با تنش آبی رو به روست.
به گزارش ایرنا، استان کهگیلویه و بویراحمد به استثنای سه سال گذشته همواره جز استان های پر بارش کشور بوده با این حال موضوع تنش آبی استان سابقه ای بیشتر از این سه سال دارد.
چنین به نظر می رسد باید ریشه موضوع را در جای دیگری جست و جو کرد و به گفته کارشناسان تغییر نگرش در نحوه مصرف آب، اولین گام برای کمک به حل مشکل است.
اما سوال اصلی اینجاست تغییر نگرش در نحوه مصرف آب را باید از کجا و از چه کسی آغاز کرد؟
**چه کسی آب را هدر می دهد؟
مدیران حوزه آب بر این باورند مسبب اصلی هدر رفت آب، مشترکان هستند پس باید فرهنگ سازی در مصرف آب را از مردم آغاز کرد.
موضوعی که گزارش مرکز پژوهش های مجلس خلاف آن را نشان داده است. در این گزارش آمده کهگیلویه و بویراحمد در تابستان 97 در حالی دچار تنش آبی شده که 30.2 درصد آب شرب تولیدی آب و فاضلاب شهری در این استان به هدر رفته است.
بر اساس این گزارش حجم آب تولیدی استان در سال 97 حدود 43 میلیون متر مکعب و مقدار آب فروخته شده 30 میلیون متر مکعب بوده است.
این بدان معناست که در همین تابستانی که شهرهای استان از جمله یاسوج ،مادوان، باشت و دیشموک دچار تنش شدید آبی بودند 13 میلیون متر مکعب آب در استان تولید شده اما وارد چرخه مصرف نشده و اگر هم شده بنا به دلایلی به حساب نیامده است.
هدر رفت آب یا به دلیل فرار فیزیکی آب از شبکه توزیع ، یا انشعاب های مشترکین و بر اثر پوسیدگی و یا دستکاری شبکه و کنتورها ایجاد می شود.
ممکن است این هدر رفت به دلیل خطای انسانی ، ابزار ،اندازه گیری و یا مدیریت راهبری سامانه در اندازه گیری دقیق ایجاد شده باشد.
استاندارد جهانی هدر رفت آب 10 درصد است این در حالی است که میانگین هدر رفت و یا آب به حساب نیامده در کل کشور 25 درصد کل آب تولید شده آبفای شهری را تشکیل می دهد که با این حساب میانگین هدر رفت آب در کهگیلویه و بویراحمد 5.2 درصد بیشتر از کشور و 20.2 درصد نیز بیشتر از استاندارد جهانی است.
**تفاوت معنادار میان تولید و مصرف آب
پس عوامل بسیاری در هدر رفت آب از منبع اصلی تا کنتورها وجود دارد که یکی از آن ها به مردم بر می گردد و آن هم دور زدن کنتور های آب و یا ایجاد انشعاب های غیر مجاز در مسیر شبکه اصلی است که از قضا دستگاه قضا برای برخورد با آن قوانین محکمی وضع کرده است.
آنچنان که در همین کهگیلویه و بویراحمد در سه سال گذشته بیش از 18 هزار انشعاب غیر مجاز جمع آوری شده و یا به شبکه مجاز پیوسته است. انشعاب هایی که میزان مصرف آب را بین چهار تا هفت برابر افزایش می دهد.
اما به رغم جمع آوری این حجم از انشعاب های غیر مجاز باز هم کهگیلویه و بویراحمد با 30.2 درصد آب به حساب نیامده در میان پنج استان اول کشور قرار گرفته است؛ استان هایی که میان حجم آبی که وارد شبکه آنها شده و حجم آبی که به مصارف مجاز رسیده ، تفاوت و اختلاف معناداری وجود دارد.
با این حساب چطور می توان از مردم خواست که در مصرف آب صرفه جویی کنند وقتی بخش زیادی از آب تولیدی استان در همان شبکه گم شده و یا به هدر رفته است و کسی هم برای هدر رفت آن پاسخگو نیست.مشکلاتی که مربوط به پوسیدگی شبکه و یا مسائل خارج از اختیارات مردم است.
**شهروندان چقدر آب هدر می دهند؟
این بدان معنا نیست که مردم در هدر رفت آب نقشی ندارند زیرا بخشی از آب تولیدی استان هم در شبکه مصرف به هدر می رود آنچنان که مدیرعامل آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد می گوید:سرانه مصرف آب آشامیدنی در این استان26 درصد از متوسط کشور بالاتر است.
علی لدنی نژاد می گوید:سرانه مصرف آب آشامیدنی در دنیا بین 75 تا 150 لیتر در شبانه روز و برای ایرانیان به طور میانگین بین 150 تا 180 لیتر و برای کهگیلویه و بویراحمدی ها بیش از 220 لیتر در شبانه روز است.
وی می افزاید: مجموع آب اسرافی می تواند نیاز بسیاری از خانوارها را برآورده کند به همین دلیل مدیریت مصرف، تولید و تقاضای آب آشامیدنی با جدیت توسط این شرکت در استان در حال انجام است.
لدنی نژاد عنوان می کند: اجرای طرح های جدید آبرسانی، ساخت مخازن و خطوط انتقال و افزایش دبی منابع آب از برنامه های مدیریت تولید آب آشامیدنی در کهگیلویه و بویراحمد است.
وی اضافه می کند: کاهش هدر روی و بازسازی شبکه های توزیع فرسوده جزو برنامه های مدیریت مصرف آب آشامیدنی در کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد یادآوری می کند: برای مدیریت تقاضای آب آشامیدنی در این استان برنامه هایی شامل فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف اجرا شده و در حال اجراست.
**سال پر بارش
این برنامه ها در شرایطی است که کارشناسان هواشناسی نیز خبرهای امید بخشی برای استان کهگیلویه و بویراحمد داشته اند.
ولی بهره مند کارشناس نام آشنای هواشناسی در این استان می گوید: براساس آخرین آمار بارش سال زراعی (از اول مهرماه تاکنون) در یاسوج 451.6، سی سخت 451.5، دوگنبدان 364.6، دهدشت 456، لیکک 314 و امامزاده جعفر 349.8 میلیمتر بوده است.
وی با بیان اینکه میانگین بلندمدت بارش باران در استان کهگیلویه و بویراحمد ۵۵۹ میلی متر است اضافه کرد: میانگین بلندمدت سالیانه بارندگی در یاسوج،۷۹۱,۷، سی سخت ۶۷۵.۱، دوگنبدان ۴۲۰.۵، دهدشت ۴۸۵.۱، لیکک ۳۸۶.۹ و امامزاده جعفر ۴۰۹ میلیمتر است.
**چگونه تعادل ایجاد کنیم؟
بااین حال در برنامه ششم توسعه تاکید شده برای حل تنش آبی در استان هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد سامانه جدید آب شیرین کن ساخته و بهره برداری شود که به نظر می رسد قبل از هر اقدامی باید نسبت به اصلاح شبکه توزیع و انشعاب های مشترکان برنامه ریزی شود.
اگرچه مسئولان در دو سال گذشته آمارهایی از کشف و ضبط انشعابات غیر مجاز و برنامه های فرهنگی در زمینه مصرف آب ارایه داده اند اما اقدامات انجام شده نتوانسته چندان موثر واقع شود و همچنان بخش قابل توجهی از آب شرب تولیدی استان به مقصد نمی رسد و کام تشنه شهرها را سیراب نمی کند.
آیا می توان با مدیریت صحیح منابع آب ، اصلاح شبکه، فرهنگسازی مردمی ، به کلی سایه عطش تابستانه را از سر شهرهای کهگیلویه و بویراحمد برداشت؟
برای پاسخ به این سوال باید بدون فرافکنی هر دستگاهی وظایف و مسئولیت های خود را بپذیرد. نباید فراموش کرد موضوع آب یکی از حساس ترین موضوعات پیش روی مردم جهان و به تبع آن ایران در آینده نزدیک است.
ضمن آنکه نمی توان دلخوش به فاصله هدر رفت آب با میانگین کشوری، حتی میزان بارش باران و بالا آمدن تراز سدها شد زیرا در کشور هم هدر رفت آب بالاست و از سوی دیگر استان هایی وجود دارد که بامدیریت صحیح هدر رفت آب را به 15 تا 16 درصد رسانده اند و در صرفه جویی در میان مشترکان نیز دستاورد های خوبی داشته ند.
و همین دلخوشی به اعداد و ارقام باعث شده که بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس دقیقا همان استان هایی که هدر رفت آب تولیدی در آنها بیشتر بوده ، سال گذشته با بحران آب و به دنبال آن با بحران های اجتماعی رو به رو شده اند.
بحرانی که اگر برای رویارویی با آن تدبیری اندیشیده نشود فراگیر خواهد شد آنچنان که معاون سیاسی و امنیتی استاندار کهگیلویه و بویراحمد بر این باور است مهمترین بحران پیش روی استان در سال های آتی بی شک آب است.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
حجم ذخیره مخازن آب شهرهای استان 131 هزار متر مکعب است. تعداد مخازن آب مناطق شهری استان 53 باب مخزن بتنی استاندارد و تعداد مشترکان آبفای شهری 165 هزار و 500 مشترک است.
منابع تأمین آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد شامل 66 حلقه چاه و هفت دهنه چشمه است و بخشی نیز از طریق سد کوثر تأمین می شود.
طول شبکه توزیع و خطوط انتقال آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد هم اینک به ترتیب یک هزار و 500 کیلومتر و 320 کیلومتر است.
11 ایستگاه پمپاژ آب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که در شبانه روز 112 هزار و 500 مترمکعب آب را برای استفاده مشترکان مناطق شهری این استان پمپاژ می کنند.
این استان با هشت شهرستان و 17شهر ، نزدیک به 720 هزار نفر جمعیت دارد.
به گزارش ایرنا، استان کهگیلویه و بویراحمد به استثنای سه سال گذشته همواره جز استان های پر بارش کشور بوده با این حال موضوع تنش آبی استان سابقه ای بیشتر از این سه سال دارد.
چنین به نظر می رسد باید ریشه موضوع را در جای دیگری جست و جو کرد و به گفته کارشناسان تغییر نگرش در نحوه مصرف آب، اولین گام برای کمک به حل مشکل است.
اما سوال اصلی اینجاست تغییر نگرش در نحوه مصرف آب را باید از کجا و از چه کسی آغاز کرد؟
**چه کسی آب را هدر می دهد؟
مدیران حوزه آب بر این باورند مسبب اصلی هدر رفت آب، مشترکان هستند پس باید فرهنگ سازی در مصرف آب را از مردم آغاز کرد.
موضوعی که گزارش مرکز پژوهش های مجلس خلاف آن را نشان داده است. در این گزارش آمده کهگیلویه و بویراحمد در تابستان 97 در حالی دچار تنش آبی شده که 30.2 درصد آب شرب تولیدی آب و فاضلاب شهری در این استان به هدر رفته است.
بر اساس این گزارش حجم آب تولیدی استان در سال 97 حدود 43 میلیون متر مکعب و مقدار آب فروخته شده 30 میلیون متر مکعب بوده است.
این بدان معناست که در همین تابستانی که شهرهای استان از جمله یاسوج ،مادوان، باشت و دیشموک دچار تنش شدید آبی بودند 13 میلیون متر مکعب آب در استان تولید شده اما وارد چرخه مصرف نشده و اگر هم شده بنا به دلایلی به حساب نیامده است.
هدر رفت آب یا به دلیل فرار فیزیکی آب از شبکه توزیع ، یا انشعاب های مشترکین و بر اثر پوسیدگی و یا دستکاری شبکه و کنتورها ایجاد می شود.
ممکن است این هدر رفت به دلیل خطای انسانی ، ابزار ،اندازه گیری و یا مدیریت راهبری سامانه در اندازه گیری دقیق ایجاد شده باشد.
استاندارد جهانی هدر رفت آب 10 درصد است این در حالی است که میانگین هدر رفت و یا آب به حساب نیامده در کل کشور 25 درصد کل آب تولید شده آبفای شهری را تشکیل می دهد که با این حساب میانگین هدر رفت آب در کهگیلویه و بویراحمد 5.2 درصد بیشتر از کشور و 20.2 درصد نیز بیشتر از استاندارد جهانی است.
**تفاوت معنادار میان تولید و مصرف آب
پس عوامل بسیاری در هدر رفت آب از منبع اصلی تا کنتورها وجود دارد که یکی از آن ها به مردم بر می گردد و آن هم دور زدن کنتور های آب و یا ایجاد انشعاب های غیر مجاز در مسیر شبکه اصلی است که از قضا دستگاه قضا برای برخورد با آن قوانین محکمی وضع کرده است.
آنچنان که در همین کهگیلویه و بویراحمد در سه سال گذشته بیش از 18 هزار انشعاب غیر مجاز جمع آوری شده و یا به شبکه مجاز پیوسته است. انشعاب هایی که میزان مصرف آب را بین چهار تا هفت برابر افزایش می دهد.
اما به رغم جمع آوری این حجم از انشعاب های غیر مجاز باز هم کهگیلویه و بویراحمد با 30.2 درصد آب به حساب نیامده در میان پنج استان اول کشور قرار گرفته است؛ استان هایی که میان حجم آبی که وارد شبکه آنها شده و حجم آبی که به مصارف مجاز رسیده ، تفاوت و اختلاف معناداری وجود دارد.
با این حساب چطور می توان از مردم خواست که در مصرف آب صرفه جویی کنند وقتی بخش زیادی از آب تولیدی استان در همان شبکه گم شده و یا به هدر رفته است و کسی هم برای هدر رفت آن پاسخگو نیست.مشکلاتی که مربوط به پوسیدگی شبکه و یا مسائل خارج از اختیارات مردم است.
**شهروندان چقدر آب هدر می دهند؟
این بدان معنا نیست که مردم در هدر رفت آب نقشی ندارند زیرا بخشی از آب تولیدی استان هم در شبکه مصرف به هدر می رود آنچنان که مدیرعامل آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد می گوید:سرانه مصرف آب آشامیدنی در این استان26 درصد از متوسط کشور بالاتر است.
علی لدنی نژاد می گوید:سرانه مصرف آب آشامیدنی در دنیا بین 75 تا 150 لیتر در شبانه روز و برای ایرانیان به طور میانگین بین 150 تا 180 لیتر و برای کهگیلویه و بویراحمدی ها بیش از 220 لیتر در شبانه روز است.
وی می افزاید: مجموع آب اسرافی می تواند نیاز بسیاری از خانوارها را برآورده کند به همین دلیل مدیریت مصرف، تولید و تقاضای آب آشامیدنی با جدیت توسط این شرکت در استان در حال انجام است.
لدنی نژاد عنوان می کند: اجرای طرح های جدید آبرسانی، ساخت مخازن و خطوط انتقال و افزایش دبی منابع آب از برنامه های مدیریت تولید آب آشامیدنی در کهگیلویه و بویراحمد است.
وی اضافه می کند: کاهش هدر روی و بازسازی شبکه های توزیع فرسوده جزو برنامه های مدیریت مصرف آب آشامیدنی در کهگیلویه و بویراحمد محسوب می شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری کهگیلویه و بویراحمد یادآوری می کند: برای مدیریت تقاضای آب آشامیدنی در این استان برنامه هایی شامل فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف اجرا شده و در حال اجراست.
**سال پر بارش
این برنامه ها در شرایطی است که کارشناسان هواشناسی نیز خبرهای امید بخشی برای استان کهگیلویه و بویراحمد داشته اند.
ولی بهره مند کارشناس نام آشنای هواشناسی در این استان می گوید: براساس آخرین آمار بارش سال زراعی (از اول مهرماه تاکنون) در یاسوج 451.6، سی سخت 451.5، دوگنبدان 364.6، دهدشت 456، لیکک 314 و امامزاده جعفر 349.8 میلیمتر بوده است.
وی با بیان اینکه میانگین بلندمدت بارش باران در استان کهگیلویه و بویراحمد ۵۵۹ میلی متر است اضافه کرد: میانگین بلندمدت سالیانه بارندگی در یاسوج،۷۹۱,۷، سی سخت ۶۷۵.۱، دوگنبدان ۴۲۰.۵، دهدشت ۴۸۵.۱، لیکک ۳۸۶.۹ و امامزاده جعفر ۴۰۹ میلیمتر است.
**چگونه تعادل ایجاد کنیم؟
بااین حال در برنامه ششم توسعه تاکید شده برای حل تنش آبی در استان هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد سامانه جدید آب شیرین کن ساخته و بهره برداری شود که به نظر می رسد قبل از هر اقدامی باید نسبت به اصلاح شبکه توزیع و انشعاب های مشترکان برنامه ریزی شود.
اگرچه مسئولان در دو سال گذشته آمارهایی از کشف و ضبط انشعابات غیر مجاز و برنامه های فرهنگی در زمینه مصرف آب ارایه داده اند اما اقدامات انجام شده نتوانسته چندان موثر واقع شود و همچنان بخش قابل توجهی از آب شرب تولیدی استان به مقصد نمی رسد و کام تشنه شهرها را سیراب نمی کند.
آیا می توان با مدیریت صحیح منابع آب ، اصلاح شبکه، فرهنگسازی مردمی ، به کلی سایه عطش تابستانه را از سر شهرهای کهگیلویه و بویراحمد برداشت؟
برای پاسخ به این سوال باید بدون فرافکنی هر دستگاهی وظایف و مسئولیت های خود را بپذیرد. نباید فراموش کرد موضوع آب یکی از حساس ترین موضوعات پیش روی مردم جهان و به تبع آن ایران در آینده نزدیک است.
ضمن آنکه نمی توان دلخوش به فاصله هدر رفت آب با میانگین کشوری، حتی میزان بارش باران و بالا آمدن تراز سدها شد زیرا در کشور هم هدر رفت آب بالاست و از سوی دیگر استان هایی وجود دارد که بامدیریت صحیح هدر رفت آب را به 15 تا 16 درصد رسانده اند و در صرفه جویی در میان مشترکان نیز دستاورد های خوبی داشته ند.
و همین دلخوشی به اعداد و ارقام باعث شده که بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس دقیقا همان استان هایی که هدر رفت آب تولیدی در آنها بیشتر بوده ، سال گذشته با بحران آب و به دنبال آن با بحران های اجتماعی رو به رو شده اند.
بحرانی که اگر برای رویارویی با آن تدبیری اندیشیده نشود فراگیر خواهد شد آنچنان که معاون سیاسی و امنیتی استاندار کهگیلویه و بویراحمد بر این باور است مهمترین بحران پیش روی استان در سال های آتی بی شک آب است.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
حجم ذخیره مخازن آب شهرهای استان 131 هزار متر مکعب است. تعداد مخازن آب مناطق شهری استان 53 باب مخزن بتنی استاندارد و تعداد مشترکان آبفای شهری 165 هزار و 500 مشترک است.
منابع تأمین آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد شامل 66 حلقه چاه و هفت دهنه چشمه است و بخشی نیز از طریق سد کوثر تأمین می شود.
طول شبکه توزیع و خطوط انتقال آب شهرهای کهگیلویه و بویراحمد هم اینک به ترتیب یک هزار و 500 کیلومتر و 320 کیلومتر است.
11 ایستگاه پمپاژ آب در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که در شبانه روز 112 هزار و 500 مترمکعب آب را برای استفاده مشترکان مناطق شهری این استان پمپاژ می کنند.
این استان با هشت شهرستان و 17شهر ، نزدیک به 720 هزار نفر جمعیت دارد.
