رقابت بین ایران و عربستان سعودی همچنان ادامه دارد

به گزارش تابناک تبریز،نویسنده این مقاله تأکید می کند که رویارویی تقریباً چهل ساله راهبردی بین ریاض و تهران وارد مرحله جدید می شود. واکنش عصبی عربستان سعودی به تقویت ایران و خروج آن از انزوای بین المللی بعد از رفع تحریم ها بدان معناست که کسی در آینده نزدیک موفق نمی شود دو رهبر جهان اسلام را با هم آشتی دهد و اینکه رویارویی آنها نه تنها در خاور میانه بلکه خارج از آن هم پژواک نیرومندی خواهد داشت. نویسنده آغاز مرحله جدید در روابط بین دو کشور را از سلسله حوادث ماه دسامبر 2015 – ژانویه 2016 استنتاج می کند. عربستان سعودی نهایت تلاش های خود را به عمل آورد تا بازگشت کشور رقیب به اقتصاد جهانی را به وسیله انزوای منطقه ای جبران کند و رژیم شیعه را در چشم غرب بی اعتبار سازد. این کار در رابطه با روند وین در زمینه سوریه به عمل آمد. اعدام شیخ نمر النمر هدف تحریک واکنش شدید تهران را دنبال می کرد که محاسبات سعودی ها درست از آب در آمد. حملات به نمایندگی های دیپلماتیک سعودی در ایران یعنی تکرار سناریوی سال 1988، به ریاض برگ برنده نیرومندی داد. به گفته گریگوری کاساچ پروفسور دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه، سعودی ها از این حوادث استفاده درخشانی کردند تا بر رهبری بی چون و چرای خود در جهان اسلام تأکید نمایند. البته تهران که در آن روزها با احتیاط زیادی رفتار کرد و سعودی ها را به حمله به سفارت ایران در یمن متهم نمود، موفق شد شکست خود را کاهش دهد. در این شرایط رسانه‌های گروهی غرب اغلب تهران را به عنوان قربانی رفتار ریاض که مانع از حل و فصل اوضاع منطقه و تلاش های بین المللی در جهت حل و فصل نهایی مسأله هسته ای ایران می شود، معرفی می کردند.  کشور های همسایه از این مناقشه راضی نیستند و برخی از آنها میانجی گری خود را پیشنهاد کردند ولی طرفین اعلام نمودند که به وساطت کسی احتیاجی ندارند. نویسنده معتقد است که تهران هرگز سعی نکرده است مقام ریاض در جهان اسلام را زیر سئوال ببرد ولی بعد از انقلاب اسلامی سال 1979 همه جا از نیروهای شیعه برای کاهش نفوذ عربستان سعودی استفاده می کرد. به گمان نویسنده، تهران سعی خواهد کرد برای سعودی ها مشکلات هر چه بیشتری به وجود آورده و در روابط با غرب آرام رفتار کند تا اقتصاد خود را هرچه سریع تر احیا کرده و به بازار جهانی باز گردد. ایران بعد از رفع تحریم ها حتی در شرایط قیمت های پایین نفت برنده می شود ولی این قیمت ها و رفع تحریم ها از ایران به عربستان سعودی ضربه می زند. در این شرایط ریاض می تواند از طریق سرنگونی رژیم سوریه به تهران ضربه نیرومندی وارد بکند. نویسنده تاریخچه روابط بین ایران و مقامات عالی سوریه را می آورد و سپس به حضور روسیه در منطقه می پردازد. از نظر عربستان سعودی، کلید پیروزی بر تهران در دست مسکو است که همین امر باعث اعزام هیأت های متعدد سعودی به روسیه شده است. قرار است بزودی ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی به مسکو سفر کند که همین امر امکان تشکیل یک نوع ائتلاف راهبردی خارج از چارچوب مناقشه سوریه را می دهد. ریاض یک برگ برنده دارد و آن جمعیت 20 میلیونی مسلمان روسیه است که سال هاست که هدف تبلیغات سلفی بوده اند. ریاض در مرحله اخیر در شیوه عمل خود تجدید نظر کرده و بر طراحی الگوی سازش آمیزی برای تعیین تکلیف سوریه تأکید می کند. ظاهراً به مسکو می فهمانند که اگر روسیه به گذشت ها تن دهد، می تواند حضور منطقه ای خود را حفظ کند در حالی که خسارات ناشی از تضعیف روابط با ایران به وسیله صفحه جدید در روابط با عربستان سعودی جبران خواهد شد. ولی نویسنده تأکید می کند که در عمل نمی تواند در سوریه الگوی سازشی نظام سیاسی را عملی کرد. اگر روسیه پیشنهادهای عربستان سعودی را قبول کند، در محاصره خصمانه سنی قرار گرفته و نمی تواند برای خود مواضع محکمی محفوظ کند. روابط روسیه با ایران لطمه خورده ولی عربستان سعودی می تواند از اجرای وعده های خود خودداری کند زیرا روسیه وسیله ای برای فشار بر ریاض نخواهد داشت. به عقیده نویسنده، روسیه برای باقی ماندن در منطقه باید سیستم جدید کنترل و توازن را ایجاد کند ولی بعید است که در شرایط جاری از پس این کار بر آید.