آینه نقد،یادداشتی به قلم محمود منطقیان

آنچه که در زیر آورده شده است یادداشت ارسالی مخاطبان تابناک کهگیلویه و بویراحمد است و این سایت محتوای آن را تایید یا تکذیب نمی کند. شما هم می توانید نظر خود را در تایید یا تکذیب این مطلب بیان کنید.
آینه نقد،یادداشتی به قلم محمود منطقیان
درباره نقد و نقش آن دانستن چند نکته مورد نیاز است. نخست بهتر است نقد را بررسی و کاوش و سپس آشکار و روشن نمودن درستی و نادرستی و نیکی و بدی چیزی معنی کنیم.بدین روی در نقد نخست کاوش و بررسی و پس از آن بیان و نشان دادن کاستی و یا درستی پدیده ای است. نقد در نمونه مانند آینه و یا ترازو است که درستی و کاستی و کمی و زیادی یک پدیده را آن گونه که هست آشکارا نشان می دهد و این سبب می شود که کاستیها به درستی و بی سامانیها به تعادل و سامان بینجامد. برآیندسخن این است که نقد امری پسندیده و مورد نیاز جامعه است و باید به سبب نقش سازنده و مفیدش در جامعه نهادینه شود و همه آن را بپذیرند و گردن نهند. واکنش ما در برابر نقد چگونه باید باشد؟ نخست باید نقد را به درستی و دقت دید و یا خواند و یا شنید و آنگاه از روی اندیشه و آرامش پاسخ گفت؛که واکنش تندو احساسی و نسنجیده به نقد کاری نادرست و نسنجیده و ناپسنداست ویژگی نقد از دوحال بیرون نیست؛
یا نقد آگاهانه و به جا و سنجیده است که در این صورت نقد کننده حقی بر ما دارد؛ چرا که ما را از خطا و کاستی در کارمان آگاه کرده است و بجاست که از او سپاسگزاری کنیم و دراصلاح و سامان آنچه از ما خواسته است گام برداریم و در اصلاح روش و رفتار خود نیز بکوشیم. و اگر نقد بی پایه و نادرست و ناسنجیده و ناشیانه و ناسزا و ناسزاوارباشد، بهتر است که وقت خود را صرف پاسخ گویی به آن نکنیم و با آرامش و خندان از کنار آن بگذریم و چنین نقدهایی را ناشنیده انگاشته و به دست باد فراموشی بسپاریم. در جامعه ی ما و به ویژه در جامعه عشیره ای خیلی ها نقد را برنمی تابند و آن را به دل می گیرند و گاهی واکنش منفی از خود نشان می دهند؛تا جایی که برخی انتقاد را نشان بد خواهی می دانند و در پی انتقاد درصدد انتقام اند. دیده شده است که جمعی ازمدیران انتقاد کارکنان و زیر دستان را تاب نمی آورند و چون انتقادی ازکسی بشنوند نسبت به انتقاد کننده بی مهری ورزند و گاهی زمینه آزار او را فراهم آرند، که عزل و برکناری یکی از پیامدهای نقد برای کارکنان و یا مدیران منتقد و پایین دست است.

برخی چنان خوی خود خواهانه و مستبدانه دارند که از فرودستان،چشم داشت تبعیت چشم بسته و بی چون و چرا دارند و انتقاد را با انتقام پاسخ می دهند که این کار ناپسند و موجب پوشیده شدن عیوب و رشد فساد و انزوای خیرخواهان است. برخی به این دل خوش دارند وعادت کرده اند که همواره ستوده شوند و القاب گیرند و دستورات آنها را بی چون و چرا بپذیرند و بکار گیرند و حرفی خلاف مرادشان بر زبان نیارند و اگر چنین نکنند باید از درگاه رانده شوند و گوشه گیرند و سر درلاک خویش آرند و بدین گونه اهل تملق و ریا بر خوبان پیشی گیرند و با این شیوه که در پیش گرفته اند روز به روز رتبه گیرند، هر چند که چرخ کارها از کار افتد و جامعه به حالت ادبار در افتد و پای پیشرفت و سامان امور لنگ شود و روزگار بر مردم تنگ.
اما باید گفت که نقد هم باید از سر آگاهی و هم از سر خیر خواهی و هم با زبان و بیانی خرد پذیر و روشی مدبرانه و اثرگذار و در قالب گفتار، نوشتار و یا به زبان شعر و هنر باشد تا اثر گذارد و حاصل نیکو به بارآرد؛چرا که هدف نقد اصلاح و دگرگونی و سامان و بهبود حال فرد و جامعه است به گونه ای که کارها به نیکی انجام گیرند و همه در سایه آرامش و اعتماد خرسند شوند.لیکن برخی از سر نا آگاهی قلم به دست گیرند و بی تحقیق براین و آن خرده گیرند!!! و هرکس را که خواستند با نیش قلم و زبان به سخره گیرند و سخت بیازارند.اینها هرگز نه در پی سامان و بهبود و اصلاح کارند بلکه با جمعی خرده حساب دارند و بعضأ از درون بیمارند ودر دل عقده ها دارند و همواره در پی لذت آزارند و غافل از این که منتقد نباید با شخص نقد شونده کاری داشته باشد و یا به کسی توهین روا دارد و صفت ناپسند نسبت دهد بلکه باید هدفش نقد و اصلاح رفتارها و شیوه ها باشد.یعنی در نقد به خود شخص کاری ندارند بلکه به رفتار شخص کار دارند و خرده می گیرند.
این است که درنقد جایی برای توهین و ناسزا نیست و هدف از آن بیان نیک و بد و درست و نادرست امور و کارها به قصد اصلاح و بهبود وسامان فرد و جامعه است.چنین باد.

"حافظ ارخصم خطاگفت نگیریم براو
وربه حق گفت جدل باسخن حق نکنیم
عیب مَی جمله بگفتی هنرش نیزبگو
نفی حکمت مکن ازبهردل عامی چند"

منطقیان ۹۶/۴/۸


تهیه و تنظیم : سید مصطفی گنجی تابناک کهگیلویه